Over de familie de Merode

De oorsprong van de familie Merode.
De familie Merode is één van de 5 prinselijke families van de hoge Belgische adel.
Zij verworven hun adellijke titel door een belangrijke rol te spelen in de geschiedenis van de Spaanse Nederlanden en tijdens de Belgische revolutie die tot het ontstaan van België leidde.

Het wapenschild van het Huis Merode, van goud, met vier palen van keel, met uitgeschulpten zoom van lazuur, is afgeleid van het wapen van de graven van Barcelona, die vervolgens deze werden van de kroon van Aragón, en die vandaag door talrijke staten en gebieden overgenomen is. De vier pals worden vaak aangeduid als de 'Vier palen' of het 'Bloed en goud'.

Alle huidige Merodes stammen af van Pierre-Béranger, derde broer van Alphonse II, koning van Aragon.

Het familiemotto van Merode: 'Meer eer dan eerbetoon”.

Geschiedenis van de familie Merode
De familie Merode is afkomstig uit Rijnland. Werner, afstammeling van de jongste van de familie van Aragón was Minister in het Duitse keizerrijk. Omstreeks 1174 ontving hij van Frederik Barbarossa (Keizer van Germanië 1122-1190) het eigendom ‘Echtz’ bij Düren in Duitsland. Hij liet de omgeving ontbossen om er een vesting (middeleeuwse woontoren) te laten bouwen die op basis van de plaats waar hij deze liet oprichten, de Latijnse naam "Rode" meekreeg, nadien in het middeleeuws Duits deze van "vamme Rode", en ten slotte die van “de Merode”.

Een tak van de familie ‘Merode’ bewoont nog steeds dit kasteel dat hun naam draagt en die zich vandaag in de gemeente Langerwehe in Noord-Westfalen bevindt.

Oorspronkelijk droeg de familie Merode de titel van ‘Baron van het Heilige Duitse Rijk’. In het begin van de 13e eeuw, was hun invloed in de regio van Keulen bijzonder belangrijk. In 1267 is Werner II de Merode, zoon van Werner de I ste, getrouwd met Gertrude van Arenberg. Uit deze verbintenis zou Jean de I ste geboren worden, stichter van de tak van de Merodes Scheiffart (tak die in 1738 uitdoofde) en Werner III. De nakomelingen van Werner III waren aan de oorsprong van alle andere takken van de familie waarvan de meest gekende heden de tak van de Merode-Westerloo is, actueel beter gekend onder de naam van Prinsen de Merode.

Vanaf de 14e eeuw won deze tak inderdaad aan macht en invloed in het westen, in het hertogdom Brabant en het Prinsdom Luik (het huidige België). Deze gebieden, vandaag gekend onder de naam België, behoorden bij de Bourgondische Nederlanden en nadien bij de Habsburgse en Spaanse Nederlanden.

Het huwelijk van Richard de Merode met Margaretha van Wesemael was een keerpunt in de geschiedenis van de familie. Dank zij dit huwelijk namen de Merodes belangrijke heerlijkheden over in Brabant, zoals Westerlo of Olen. Later, in 1451, huwde zijn achterkleinkind Jean II de Merode met Adelheid van Hoorn. Dit huwelijk bracht de gronden van Gheel, Diepenbeek en Duffel in de handen van de familie ‘Merode’. Via deze huwelijken en andere allianties werd de familie ‘Merode’ snel één van de belangrijkste adellijke families van het hertogdom Brabant.

Bovendien was Jean II de Mérode zeer betrokken bij het huis van Habsburg. Hij werd zelfs Opperkamerheer en speciale raadgever van Filips de Schone (Filips van Habsburg, 1e koning van Castilië & zoon van de Keizer van het Heilige Duitse Roomse Rijk. Na zijn dood in 1551 lieten zijn nakomelingen een monumentaal graf beeldhouwen, uitgevoerd door Cornelis Floris, beroemde Antwerpse beeldhouwer. Dit graf werd gebouwd in de kerk van Gheel in 1554.

Tijdens het begin van de tachtigjarige oorlog, ook bekend onder de naam van de Geuzenopstand (1568-1648), werden vele eigendommen van de familie Mérode beschadigd. Na de twaalfjarige wapenstilstand (1609-1621) in het tweede deel van de Geuzenopstand, kende het familiefortuin een nieuwe uitbreiding. De Merodes, in de persoon van Philippe de 1ste, verkregen toen van koning Philip IV van Spanje de titel van Markies van Westerloo.

De kleinzoon van Philippe I de Merode, Jean-Philippe-Eugène de Mérode, Markies van Westerloo, werd vervolgens een van de iconische figuren van de familie. Bijgenaamd de ‘Veldmaarschalk’ de Merode, Jean-Philippe-Eugène was in zijn tijd een belangrijke militair personage. Hij vocht naast grote namen zoals de Hertog van Marlborough. Hij was een van de jongste Ridders van de Orde van het Gulden Vlies. De Veldmaarschalk heeft een belangrijke invloed gehad op de architectuur van het Kasteel en het gebied van Westerlo en diens regio.

Het uitsterven van de takken Mérode-Houffalize, Mérode-Deinze en Merode-Montfort in de 18e eeuw, en enkele strategische allianties, hebben de familie toegelaten haar macht te herbevestigen in de regio die voortaan bekend staat als België. Via enkele bondgenootschappen verkreeg de familie bepaalde eigendommen en titels zoals die van 'Prins de Rubempré', ‘Prins d’Everberg', 'Prins de Grimbergen' en 'Markies de Trélon'.

Tijdens de Franse revolutie, werden de Oostenrijkse Nederlanden binnengevallen door de republikeinse troepen en opgenomen in de Franse Republiek. Sommige gebieden van de familie werden in beslag genomen en de privileges afgeschaft. Westerlo werd ‘gekocht’ door een vriend van de familie om de directe inbeslagname te voorkomen. Het is pas nadat Napoleon aan de macht kwam op 18 mei 1804, dat de Merodes in staat waren uit hun Duitse ballingschap terug te komen om hun gebieden en een aantal van hun titels te kunnen terugkrijgen. Nochtans werden de voorrechten van de adellijke werden echter nooit hersteld, wat sommige leden van de familie ertoe bracht om actieve rollen in de diplomatie en politiek in te nemen.

Charles-Guillaume-Ghislain de Merode was sinds 1787 actief als Minister tijdens het bewind van de Oostenrijkers en bekleedde vervolgens verschillende posten onder verschillende regimes zoals burgemeester van Brussel van 1805 tot 1810, Senator van het Franse Keizerrijk vanaf 1809, Grootmaarschalk van het Hof van koning Willem I der Nederlanden toen de Belgische provincies deel uitmaakten van het Koninkrijk der Nederlanden.

Zijn kinderen, Henri, Félix, Frédéric en Werner, hebben vervolgens een doorslaggevende rol gespeeld in de Belgische revolutie en later in het politieke leven van het jonge Koninkrijk België. Tijdens de revolutie was Frederik gevallen in de strijd bij Berchem en is zelfs verheven tot de rang van nieuwe nationale held, terwijl Felix een belangrijke rol speelde als lid van de Voorlopige Regering en het Nationaal Congres. Na de eerste parlementsverkiezingen van deze jonge democratie, verkreeg Henri de Mérode een plaats als Senator, terwijl zijn broers Félix en Werner in het Parlement zetelden.

Alle de huidige Merodes zijn nakomelingen van Henri, Félix en Werner. Sommige blijven een belangrijke rol spelen in de Belgische politiek en diplomatie.

In een meer recent verleden, werd Charles Graaf de Merode, Markies van Westerloo, Prins de Rubempré en de Grimbergen, Graaf van het Heilige Roomse Rijk, in 1913 burgemeester van Westerlo op 25-jarige leeftijd, in navolging van zijn vader Henri Merode, die voorzitter van de Senaat was. In 1919 trouwde Charles met Marguerite-Marie de Laguiche, dochter van de Markies de Laguiche. Hij bleef echter zonder nakomelingen tot 1946, datum waarop hij prins Philibert-Albert de Merode en zijn echtgenote, geboren Henriette de Vogüé, adopteerde. Prins Albert-Philibert de Merode stierf onverwachts in 1958 in een auto-ongeluk te Kortenberg. Zijn weduwe trouwde in 1961 met Graaf Geoffroy Budes de Guébriant. Ze woont nog steeds in het kasteel van Westerlo.

Ter gelegenheid van de honderdjarige verjaardag van de onafhankelijkheid van België in 1930, werden alle leden van de familie Merode verheven van de rang van Graaf naar die van Prins de Merode. De oudste van de familie draagt nog steeds de titel van Prins de Merode, Markies van Westerlo, Prins de Rubempré en de Grimbergen, Graaf van het Heilige Rijk. Het huidige hoofd van het huis de Merode is Charles-Guillaume, zoon van Prins Xavier de Merode en oudste broer van Prins Philibert-Albert de Merode.

Sinds 2006 valt het kasteel van Westerlo onder de verantwoordelijkheid van Prins Simon de Merode (°1981).

Dank zij de VZW “Vrienden van het Kasteel van Westerlo” zijn er in 2013 grootschalige onderhouds- en renovatieprojecten gestart, teneinde het kasteel de mogelijkheid te bieden om de magische en boeiende geschiedenis, welke van Westerlo en zijn omgeving is, te doen weerklinken.